Lieve vrouw,
Je liep zomaar binnen. Het hoofd een beetje gebogen, schuilend achter je vriendin. Ze was duidelijk je steun en toeverlaat. Je vriendin was van het doortastende type en legde in een paar woorden jouw hele leven bij me neer. Vragend, aftastend en niet wetende of er een botte afwijzing of een vriendelijk woord zou komen.
Gezin, met kinderen, ziekte. Instanties die je lang laten wachten. En ondertussen is er niet genoeg te eten. Jullie eten samen maar niet, zodat de kinderen wel iets hebben. Steeds komen ongeveer dezelfde maaltijden op tafel. Goedkoop en vullend. Geen extraatjes.
Gewone verzorgingsprodukten kunnen maar 1 keer in de paar maanden gekocht worden en wasmiddel kan eigenlijk niet. Ondanks dat er voor jullie situatie alleen maar begrip kan zijn, is er zoveel schaamte. Schaamte die in tranen van je af rolt. Met trillende handen veeg je ze uit je ogen en kijkt me maar niet meer aan.
Ik vertel je, dat ik begrip heb voor de schaamte. Ik heb er veel over gelezen. Boeken en studies geschreven door jonge onderzoekers, die van goede wil waren, maar de ervaring van schaamte miste. Jouw schaamte kon ik niet missen en ik merkte wat een impact het had op mij. Dit is echt! Geen boek of onderzoek kan je hier op voorbereiden.
Waar sommigen je veroordelen en nakijken, mensen die denken te weten hoe het is en dat je maar gewoon de ‘tering-naar-de-nering’ moet zetten, vinden wij gelukkig nog mensen die meer empathie hebben. Onze vriendelijke donateurs en vrijwilligers. Armoede wordt wel beschreven als een constant gevoel van bestaansonzekerheid. Door ziekte geen werk meer. Onzeker of de huur en andere rekeningen nog kunnen worden betaald. De ziekmakende gevolgen van de dagelijkse stress. Kinderen die iets extra’s nodig hebben. Kan je het ze wel blijven geven? Kan je ze zelfs morgen nog wel wat te eten mee naar school geven?
Jij liet me in een paar momenten zien, hoe echt het is, hoe zwaar en hoe je gebukt gaat onder het leven zoals het nu voor je ligt. Jonge vrouw, lieve jonge moeder, deze column is voor jou en voor alle anderen die het niet meer zien zitten. Vaak veroordeeld door buren en soms zelfs familie, worstel je met een diep gevoel van aangeprate schaamte!
Jij bent niet degene die zich zou moeten schamen!
Ik vertel je rustig dat schaamte niet je vriend is. Het zorgt niet voor voedsel, boodschappen of extra noodzakelijkheden voor een ziek kind. Schaamte zorgt er niet voor dat instanties hun bureaucratische gedoe eens vervangen door medemenselijkheid. Schaamte helpt je niet aan kleding en schoenen voor opgroeiende kinderen. Schaamte zorgt er niet voor dat jouw kinderen morgen een gevulde lunchtrommel hebben.
Naast mij begint de doortastende vriendin te huilen. Ze vindt het zo mooi dat je duidelijk met gespitste oren naar me luistert. Een vrijwilligster van de andere stichting waar we mee samen werken, springt direct in haar telefoon. Ze belt voor mogelijke ondersteuning voor dit gezin. Ineens is er wel hulp. Is er aandacht. Een gesprek.
Dat gesprek is bij ons zo belangrijk. Na jaren gewerkt te hebben in vele sociale diensten in het Westen van het land, ben ik er achter, dat de loonstrook bitter weinig vertelt. De sociale recherche had de handen vol om ‘fraudeurs’ te vangen, die stiekem de ramen van de buren gingen zemen voor een extra zakcentje. Wat ik bedoel is, je kan controleren tot je een ons weegt, maar het is jezelf een rad voor ogen draaien als je denkt te weten wat een gezinsinkomen is, door naar een inkomensstrookje te staren. Je leert er eveneens niets over hoe bestaansonzekerheid werkelijk aanvoelt.
Vandaar een gesprek. En de kracht van vriendelijkheid. En luisteren, luisteren, luisteren en nog eens luisteren. Natuurlijk kreeg je direct een tas boodschappen van ons mee! Natuurlijk kan je kleding uitzoeken in ons Klaaierhoes! Natuurlijk steken we onze handen uit en helpen we waar we kunnen.
En oh ja! Neem je ook wat kleding voor jezelf mee? Alleen voor de kinderen? Nee, laat je kinderen maar zien hoe goed je ook voor jezelf kan zorgen. Daar steken ze meer van op, dan van schaamte. En gelukkig, onder leiding van de doortastende vriendin, ging je weg met allerlei leuke spulletjes, boodschappen en het allerbelangrijkste: een glimlach!
Anita